Tuvalet alışkanlığı çocukların önemli gelişimsel dönemlerinden bir tanesi olup bu durum çoğu anne babanın en çok zorlandığı süreçlerden bir tanesidir. “Çocuğumuz bezine yapıyor, tuvalete yapmak istemiyor.” Bir taraftan da “Zamanı geldi mi gelmedi mi? Sağlıklı bir şekilde nasıl tuvalete alıştırmalıyım? Erken mi? Yoksa geç mi kaldım?” diye düşünüyorsanız yazımı mutlaka okumalısınız. Bebek ortalama 18 aylıkken kas kontrolünü sağlar yani hem tutma hem bırakma kas becerisini kazanır. “Çocuğumuz 18 aylık oldu hadi tuvalet eğitimine başlayalım.” demekle olmuyor. Maalesef işler o şekilde yürümüyor. Bir de bu duruma hazır bulunuşluk dediğimiz bir süreç giriyor yani çocuğumuzun hazır olup olmama hali. Her çocuğun farklı hazır bulunuşluk süreçleri vardır. Kimisi 18 aylıkken, kimisi 20. ayda, kimisi 36. ayda tuvalet eğitimine hazır olur. Çocuğunuzun 18. ayda hazır olması zeki, 36. ayda hazır olması az zeki yapmaz. Lütfen “Şımarıyor yapmıyor, inadından oturmuyor, babaannesinden yüz buluyor.” diyerek hem kendinizi hem çocuğu strese sokmayın. Peki hazır olup olmadığını nasıl anlayacağız? İşte size ipuçları: Çocuk bize hazır olduğunda işaret verir yani o işaretleri iyi anlamamız önemlidir.
Bu işaretler şu şekilde:
1) Uzun süre idrarını ve kakasını tutabilmesi bizim için bir sinyal
niteliğindedir. Sabah bezini açtığınızda bir kurulukla karşılaşıyorsanız,
2) Tuvaletlerini hep aynı yerlere yapıyorsa (koltuk arkası, masa kenarı,
televizyon arkası…) saklanarak mimikleriyle tuvaletini yaptığını belli ediyorsa,
3) Kendisi bezini çıkarmaya çalışıyorsa.
Bu işaretleri aldığınız zaman tuvalet alışkanlığı kazanmaya hazır diyebiliriz. “Bunların hepsini yapıyor peki bundan sonraki süreçte ne yapacağız?” Bundan sonraki süreçte bütçenize göre bir lazımlık alın ve kendi tuvaletinizin karşına veya yanına yerleştirin. Siz tuvalete girerken sizinle beraber tuvalete gelerek lazımlığa otursun. Tuvalette ne yaptığınızı görsün. Lazımlığının yanına sevdiği oyuncakları, dergileri koyabilirsiniz. İlk başta oyuncakla da prova yaptırabilirsiniz (oyuncağına tuvaletini yaptırmak gibi) Mümkün olduğu kadar eğlenceli bir süreç geçirmesini sağlamalısınız. Çocuğunuzla da konuşarak bezi artık hiçbir şekilde
kullanmayın. Bezi hiçbir şekilde kullanmamak demek altına yapmayı da doğal olarak beraberinde getirir. Burada su alımına dikkat ederek çiş saatlerini ortalama olarak hesaplayabilirsiniz. O saatlerde beraber klozetine giderek çişini yapmasını sağlayabilirsiniz. Çiş tutma bezlerini evde mümkün olduğu kadar kullanmamalısınız belki dışarı çıktığınız zaman kullanabilirsiniz onun haricinde beze tekrar dönmemelisiniz. Gece altına yapmasını minimum seviyeye indirmek için yatmadan önce sıvı alımını mümkün olduğu kadar azaltmalısınız. Yatmadan önce tuvalete götürmelisiniz. 2 saate bir uyandırarak tuvalete götürebilirsiniz. Kakasını kolay yapması için posalı gıdaları tercih edebilirsiniz. “Yaptın mı? Yap,
çabuk yap, hadi bakayım.” diyerek lütfen çocuğunuzu strese sokmayın.
Çocukların kakalarını bırakması çişe göre daha zor olabilir. Nedeni
vücutlarından bir parça kopuyor gibi hissetmeleridir. Lütfen anlayışla karşılayın. Zor bir süreç. Belki de sürekli çarşaf, iç çamaşırı vs. yıkacaksınız ama dayanın. Her işin başı sakinlikten geçiyor. Bir anda her şeyi öğrenemezler. Burada önemli olan sizin sakinliğinizi ve istikrarınızı korumanız. Şayet sabırlı olursanız ortalama 15 gün içerisinde tuvalet alışkanlığı kazanır. Peki çocuğunuzun tuvalet alışkanlığını kazandığını nasıl anlayacaksınız?
Çocuğunuz tek başına tuvalete gittiği, tuvaletini yaptığı, sifonu çektiği, gerekli hijyenlerini yapıp ellerini yıkadığı, kendi iç çamaşırlarını ve kıyafetini giydiği zaman bu alışkanlığı kazandığını söyleyebiliriz. Aksamalar olmakla birlikte her şeyi tam bir şekilde öğrenmesi 5-6 yaşına kadar sürebilir. Kendi lazımlığı küçük geldiğinde sizin kullandığınız klozetin yanına tabure koyarak basamak sağlayabilir ve bu şekilde geçişi sağlayabilirsiniz. Unutmayın istikrar ve sakinlik en başta gelir. Bu aşamada olan bütün ebeveynlere bol şanslar diliyorum. Sorularınız olursa instagram adresimden (@pskmelikeunuvar) bana ulaşabilirsiniz.
(Web sitem: www.klinikpsikologmelikeunuvar.com)
YAZAN: Melike ünüvar
Vesile Dergi Sayı 9
Ocak 2022