Günümüz dünyasına baktığımızda insanların çoğunun ben merkezci,
karşısındakinin duygularına önem vermeyen, hep isteyen bir yapıya
dönüştüğünü görüyoruz. Bu da demek oluyor ki empati duygusunu çocuklara çok iyi vermemiz gerekiyor ki gelecek nesillerimizi duyarlı, anlayışlı, nezaketli, merhametli, yardımsever ve saygı gösteren bireyler olsun. Sizlere “Çocuklarda empati duygusu ne zaman başlar ve nasıl gelişir? Okul öncesi kurumlarda öğretmene düşen görevler nelerdir?’ bunlardan bahsedeceğim. Bazı çocuklar yapısı gereği kibardır. Yani başkasından görmemiştir, kendinde zaten vardır o duygu. Ama bazı çocukların başkalarından bu duyguyu görmesi gerekir. Annenin, babanın, öğretmenin bu konuda rol model olması çok önemlidir. Bu eğitim anne ve babada başlar. Anne ve baba çocukla konuşurken onun göz hizasına eğilerek, duygularına önem vererek şefkatle konuşması bile çocuğun duygularını olumlu yönde geliştirir, onu anladığınızı gösterir. Çocuk duygularına
önem verildiğini görürse ve kendini ifade edebilirse empati duygusu o kadar gelişir. Yani olaylara değer verelim ki değer vermeyi öğrensinler. Bazen ebeveynler çocuğa sinirlenir ve bağırma, kızma yoluna başvurur. Çocuk sizi o an anlayamaz. Çocuk büyüklerin yaşadığı tecrübeleri bilemez. Çocuğun her şeyi sıfırdan öğrendiğini unutmamalıyız. Bu durumlarda çocuğa sakince duygularımızı ifade etmeliyiz ve ondan anlayış beklemeliyiz. Empati duygusunu ancak öyle geliştirebilir. Bunu örnekleyecek olursam okul öncesi bir sınıfta serbest oyun vaktinde sınıf çok dağıldı oyuncaklar yere atıldı toplama vakti geldi. Öğretmen “Çocuklar haydi toplama vakti.” dedi ve sınıf toplanmıyor. Çocuklar oyuna devam ediyor veya itirazlar vs. geliyor. Bu durumda ne yaparız? Çocuğa duygularımızı orada ifade etmenin tam zamanı. Eğer çocuğa duygularımızı ifade ederek yaklaşırsak hem empati duygusunu geliştirmiş oluruz hem de bizi anlar ve sınıfı toplar. Örnekleme yolu da çok etkilidir. Çocuğa etrafımızdaki olayları örneklemeliyiz. Mesela sınıfın camından itfaiyenin geçtiğini gördük hemen çocuklara “Çocuklar acaba evi yanan kişi şu an ne
hissediyordur? Çocuğunun oyuncakları da hep yanmıştır.
Çocuğu ne hissediyordur?” Mesela benim sınıfımın penceresi hastaneye
bakıyor çocuklara “Çocuklar bir ambulans daha geldi. Acaba hastanın çok canı acıyor mudur? Hastanın ailesi üzülüyor mudur?” gibi karşı tarafın duygularını sorarak ilerliyorum. Bu çok önemli bir yoldur. Çocukla oyun oynamak yine çok güzel bir yöntemdir. Çocuklar oyunda başka biriymiş gibi davranmayı çok sever. Roller üstlenerek oyunlar oynamak çocuğun empati duygusunu olumlu yönde geliştirir. Özellikle değerler eğitimi öğretmenleri bu konuya çok önem verir. Çocuğun empati duygusunu oluşturma anne babada başlar eğer okul öncesi kurumuna gidiyorsa bu duygu olumlu yönde gelişir. Çocuğun iyiyi ve kötüyü seçebilmesi, doğruyu ve yanlışı ayırt edebilmesi, karşısındakini anlaması çok önemli bir ahlaki eğitimdir. Bu eğitimi doğru şekilde verebilirsek gelecek nesillere çok önemli katkılar sağlayan bireyler yetiştirmiş oluruz.
YAZAN: Zehra Nur KAYA
Vesile Dergi Sayı 9
Ocak 2022